تعریف، کاربرد و انواع شیرآنلات صنعتی- قسمت اول

شیر آلات، ابزارهایی مکانیکی هستند که جریان و فشار درون یک سامانه یا فرایند را تنظیم میکنند.

شیرها قطعات حیاتی در سامانه لوله کشی حامل آب، مایعات، گازها، بخارات، دوغاب و غیره هستند.انواع گوناگونی از شیرآلات طراحی و ساخته شده اند.

شیرآلات میتوانند به صورت ظاهری تقسیم بندی شوند،

مانند دروازه ای یا کشویی (gate) ، گلوله ای (globe) ، توپی (ball) ، پروانه ای (butterfly) ، سوزنی (needle)،

یا به لحاظ کارکردی تقسیم بندی شوند، مانند شیر یکطرفه (check )، شیر اطمینان فشاری (pressure relief) یا شیر کنترلی (control) و غیره.

برخی از شیرآلات خود هدایتگرند و برخی دیگر بایستی به صورت دستی یا به کمک یک محرکه که با قدرت هوا (نیوماتیک) یا قدرت سیال (هیدرولیکی) عمل میکند، هدایت شوند. اهداف شیرآلات میتواند به شرح ذیل باشد:

ایست جریان یا بازکردن راه جریان

کاهش دادن یا افزایش دادن سیلان جریان

تنظیم جهت جریان و جلوگیری از بازگشت جریان

تنظیم فشار فرایندی یا سیالی•اطمینان بخشی به سامانه لوله کشی تا این که از فشار معینی تجاوز نکند

الف )هنگامی که اختلاف لازم است تا اختلاف دمایی بین بسته میله شیر (stem packing) و سیال در لوله کشی ایجاد شود تا از نشتی بسته و یخ زدن خارجی یا دیگر مشکلات شاره گرمایی جلوگیری شود، توصیه می شود از شیرآلات با کلاهک کشیده شده (extended bonnet) استفاده شود.

شیرآلات بایستی در موقعیتی جاگیر شوند که این اختلاف دمایی را فراهم کنند. می بایستی ملاحظات معطوف به جمع شدگی احتمالی پکینگ در سرویس سیال دمایی پایین لحاظ شود.

شیرآلات با طراحیهای گوناگون، با انواع متفاوت و کاربری های گسترده صنعتی، به نسبت قطعات گران تری هستند و برخی از آنها به نسبت شیرهای دیگر گرانتر از گرانتر هستند! از این رو مهم است که شیر درست، به جهت کارکردی مشخص شود و باید از جنس مناسبی برای سیال فرایندی متناسب خود ساخته شده باشد.

بدون در نظر گرفتن نوع شیر، همه ی آن ها قطعات اصلی زیر را دارند:

بدنه (body)، کلاهک (bonnet)، برخوردی (Trim) یعنی قطعاتی داخلی که با سیال برخورد میکنند، محرک (actuator) و بسته بندی (packing).

برخی از اجزای شیر در شکل زیر نشان داده شده است.