بازرسی شخص ثالث کیست Third Part Inspection

بازرسی شخص ثالث

خدمات بازرسی شخص ثالث به خدمات بازرسی مستقل اشاره دارد که توسط آژانس‌های بازرسی ارائه می‌شوند. این مقاله شامل تعریفی از بازرسی شخص ثالث (TPI)، معرفی شرکت‌های TPI و نیز ارائه روش‌های بازرسی مستقل برای تجهیزات ثابت، دوار، الکتریکی و ابزار دقیق می‌باشد.

در پروژه‌های خرید و تأمین تجهیزات، فروشنده یا تأمین‌کننده به‌عنوان «طرف اول» و خریدار یا کارفرما به‌عنوان «طرف دوم» شناخته می‌شوند.

• بازرسی طرف اول یعنی فعالیت‌های کنترل کیفیتی که توسط فروشنده یا سازنده تجهیزات انجام می‌شود.

• بازرسی طرف دوم یعنی فعالیت‌های بازرسی که توسط خریدار یا کارفرما صورت می‌گیرد.

بنابراین:

• طرف اول = فروشنده

• طرف دوم = خریدار

بازرسی شخص ثالث به فعالیت‌های بازرسی مستقل اشاره دارد که توسط یک آژانس بازرسی مستقل انجام می‌شود. این آژانس ممکن است توسط خریدار یا فروشنده استخدام شود، اما معمولاً از طرف خریدار انتخاب می‌شود.

تعریف ISO 17020 برای شرکت بازرسی شخص ثالث

استاندارد ISO 17020 با عنوان "الزامات عملکردی انواع سازمان‌های بازرسی"، ویژگی‌های آژانس‌های بازرسی را تعریف می‌کند.

بر اساس این استاندارد، آژانس‌های بازرسی باید مستقل و بی‌طرف باشند؛ هم در فعالیت‌های بازرسی و هم در گزارش‌ها و نتایج آن‌ها.

تمامی شرکت‌های علاقه‌مند مانند بازرگانان، خریداران، فروشندگان، شرکت‌های مهندسی و ساختمانی باید دسترسی برابر به خدمات بازرسی شخص ثالث داشته باشند.

برای حفظ بی‌طرفی، ISO 17020 به آژانس‌های بازرسی اجازه نمی‌دهد در فعالیت‌های خرید، طراحی، نصب یا ساخت‌وساز مشارکت کنند.این آژانس‌ها فقط باید خدمات بازرسی ارائه دهند.

بر اساس تعریف ISO 17020، شرکت‌های بازرسی در سه دسته تقسیم می‌شوند:

🔹 دسته A (مستقل و بی‌طرف):

شرکت‌های بازرسی شخص ثالث مستقل که هیچ وابستگی به پروژه ندارند.

🔹 دسته B (وابسته):

بخش بازرسی داخلی یک شرکت بزرگ مانند یک شرکت مهندسی یا EPC است که به خرید و تأمین داخلی شرکت کمک می‌کند. این بازرسی، «بازرسی طرف دوم» محسوب می‌شود.

🔹 دسته C:

شرکت‌هایی که علاوه بر پروژه‌های خود، به شرکت‌های دیگر هم خدمات می‌دهند ولی همچنان مستقل نیستند.

مثال کاربردی از خدمات بازرسی شخص ثالث در صنعت نفت و گاز

فرض کنید یک شرکت EPC با یک شرکت نفتی برای طراحی و ساخت یک واحد نمک‌زدایی قرارداد دارد. بخش کنترل کیفیت این شرکت EPC، تجهیزات خریداری‌شده را بازرسی می‌کند. این، بازرسی طرف دوم یا همان دسته B محسوب می‌شود.

اما این بازرسی برای کارفرما کافی نیست. بنابراین، شرکت نفت یک شرکت بازرسی مستقل (دسته A) استخدام می‌کند تا بازرسی نهایی را انجام دهد.

در برخی موارد، شرکت نفت ممکن است خود شرکت بازرسی را استخدام نکند، بلکه از شرکت EPC بخواهد که تنها از فهرست تأییدشده آن‌ها یک آژانس بازرسی انتخاب کند.

در برخی پروژه‌ها، تجهیزات هم توسط کنترل کیفیت EPC و هم توسط شرکت بازرسی شخص ثالث بررسی می‌شوند (یعنی هم توسط سازمان دسته A و هم دسته B).

خدمات و حوزه کاری شرکت‌های بازرسی شخص ثالث

یکی از خدمات اصلی آن‌ها بازرسی کیفیت است؛ یعنی بررسی کیفیت کالا مطابق با مشخصات سفارش خرید.

حوزه کاری بازرسی معمولاً توسط کارفرما یا خریدار تعیین می‌شود. برخی فقط بازرسی قبل از حمل را نیاز دارند، در حالی که برخی دیگر بازرسی‌های سخت‌گیرانه‌تری مانند:

• بررسی گواهی مواد اولیه

• شناسایی مواد

• بازرسی جوشکاری

• بررسی آزمون‌های غیرمخرب (NDE)

• کنترل ابعادی

• تست هیدرواستاتیک

• تست مکانیکی عملکردی

• بازرسی رنگ

• بازرسی بسته‌بندی و بارگیری

برنامه بازرسی و آزمون (ITP)

برنامه بازرسی و آزمون (ITP) سند بسیار مهمی است که وظایف هر طرف را در فرآیند تولید و ساخت مشخص می‌کند. شرکت بازرسی شخص ثالث باید قبل از صدور مجوز حمل، بررسی کند که تمام مراحل بازرسی با نتایج رضایت‌بخش انجام شده باشد.

بازرس می‌تواند از ITP به‌عنوان چک‌لیست استفاده کند تا بررسی کند آیا همه بازرسی‌ها انجام شده و گزارش‌های مربوطه موجود هستند.

صدور گواهی آزادسازی (Release Note) باید به شماره سفارش خرید و ITP اشاره کند. اگر تجهیزات به‌صورت جزئی ارسال می‌شوند، مقدار نیز باید درج شود.

وظایف دیگر آژانس بازرسی شخص ثالث

• ارائه گزارش بازرسی پس از هر بازدید از کارگاه تولیدی

• اطلاع‌رسانی زمان بازرسی، معمولاً با ۷ روز کاری فاصله

• برقراری کانال ارتباطی میان فروشنده، کارفرما و آژانس بازرسی؛ این موضوع در جلسه Pre-Inspection مشخص می‌شود.

• تمامی طرفین موظف‌اند طبق صورتجلسه این نشست، عمل کنند.

بازرسی مواد و گواهی‌های 3.1 و 3.2

بازرسی مواد باید مطابق با مشخصات سفارش خرید انجام شود. مهر تأییدیه بازرسی روی مواد نیز از وظایف آژانس‌های بازرسی است.

• گواهی 3.1 توسط تولیدکننده صادر می‌شود.

• گواهی 3.2 نیز توسط تولیدکننده صادر می‌شود اما باید توسط یک آژانس بازرسی مستقل تأیید شود.

برای تأیید گواهی 3.2، لازم است نماینده آژانس بازرسی در حین انجام آزمون‌های حیاتی، حضور داشته باشد.